So What? - Bình dị trong sự phức tạp: một bản nhạc Jazz trứ danh

“So What?”, tác phẩm nổi tiếng của John Coltrane, được coi là một trong những sáng tác jazz tiên phong nhất và có ảnh hưởng sâu rộng nhất trong lịch sử thể loại này.

Ra mắt lần đầu tiên trên album “Giant Steps” năm 1960, “So What?” đã trở thành biểu tượng cho phong cách “modal jazz” mà Coltrane và pianist McCoy Tyner đã khai phá. Thay vì dựa vào các hợp âm thay đổi liên tục như trong bebop truyền thống, “So What?” sử dụng thang âm (modes) để tạo ra một cấu trúc giai điệu đơn giản nhưng đầy sức mạnh.

Một cuộc cách mạng về hòa âm:

Trước “So What?”, nhạc jazz chủ yếu dựa trên hệ thống hợp âm. Các nhạc sĩ sẽ chuyển đổi giữa các hợp âm khác nhau trong suốt bản nhạc, tạo ra sự phức tạp và phong phú về mặt âm thanh. Tuy nhiên, Coltrane đã thử nghiệm với ý tưởng sử dụng thang âm (mode) – một tập hợp các nốt có quan hệ chặt chẽ với nhau, để tạo ra cấu trúc giai điệu.

“So What?” chỉ sử dụng hai thang âm chính: mode Dorian và mode Phrygian. Điều này mang lại cảm giác đơn giản, bình dị cho bản nhạc, đồng thời vẫn duy trì sự phức tạp về mặt hòa âm. Các nhạc công có thể tự do ngẫu hứng trên nền tảng của hai thang âm này, tạo ra những giai điệu độc đáo và sáng tạo.

Bốn phút phiêu lưu:

Bản nhạc “So What?” chỉ kéo dài khoảng 4 phút nhưng đã chứa đựng cả một thế giới âm nhạc phong phú. Bắt đầu với phần solo saxophone đầy tâm trạng của Coltrane, bản nhạc dần lan tỏa sang các nhạc cụ khác như piano và trống. Mỗi nhạc công đều thể hiện cá tính riêng của mình trên nền tảng chung của hai thang âm.

McCoy Tyner, pianist tài hoa, đã sử dụng kỹ thuật “block chords” – chơi một dãy hợp âm liên tiếp với tay trái – để tạo ra một nền tảng mạnh mẽ cho bản nhạc. Trên trống, Elvin Jones đã sáng tạo ra những pattern nhịp điệu độc đáo và đầy sức sống.

Phần kết thúc đầy bất ngờ:

Sau những phút giây ngẫu hứng đầy cảm xúc, “So What?” kết thúc bằng một phần solo saxophone ngắn gọn nhưng đầy ý nghĩa. Coltrane sử dụng một motif đơn giản – bốn nốt lặp lại liên tục – để tạo ra một cảm giác kết thúc mở.

Ảnh hưởng của “So What?”:

“So What?” đã có ảnh hưởng sâu rộng đến nhạc jazz và các thể loại âm nhạc khác. Phong cách modal jazz mà Coltrane và Tyner sáng tạo ra đã truyền cảm hứng cho nhiều nghệ sĩ sau này, bao gồm Miles Davis, Wayne Shorter và Herbie Hancock.

Bản nhạc cũng được sử dụng rộng rãi trong phim ảnh, truyền hình và quảng cáo. Nó là một ví dụ điển hình về sự trường tồn của âm nhạc, vượt qua mọi giới hạn thời gian và không gian.

Phân tích chi tiết “So What?”:

Tên phần	Mô tả
Phần mở đầu	Saxophone solo với giai điệu đơn giản và buồn bã trên nền tảng mode Dorian
Phần ngẫu hứng piano	McCoy Tyner sử dụng kỹ thuật “block chords” để tạo ra một âm thanh đầy uy lực
Phần trống	Elvin Jones sáng tạo ra những pattern nhịp điệu độc đáo, mang lại sự sống động cho bản nhạc
Phần kết thúc	Saxophone solo ngắn gọn với motif bốn nốt lặp lại liên tục, tạo ra một cảm giác kết thúc mở

“So What?” không chỉ là một bản nhạc jazz hay. Nó là một tác phẩm nghệ thuật phi thường, đại diện cho sự sáng tạo và đổi mới của John Coltrane. Với cấu trúc đơn giản nhưng đầy sức mạnh, “So What?” đã trở thành một biểu tượng bất hủ trong lịch sử âm nhạc thế giới.

Lời khuyên dành cho người mới bắt đầu:

Nếu bạn là người mới bắt đầu với nhạc jazz, “So What?” là một lựa chọn tuyệt vời để khám phá thể loại này. Bản nhạc có cấu trúc đơn giản và dễ nghe, đồng thời vẫn duy trì sự phức tạp về mặt âm thanh.

Hãy lắng nghe “So What?” với tâm trí cởi mở và để bản thân chìm đắm trong thế giới âm nhạc độc đáo này. Bạn sẽ không bao giờ hối tiếc!